Trudnościeralna i wytrzymała stal HARDOX jest produkowana przez szwedzki koncern SSAB już od blisko 40 lat, zdobywając w tym czasie uznanie graniczące z podziwem. Dzięki umiejętnemu połączeniu składu i obróbki cieplnej uzyskano twardość ok. 450 HB i granicę plastyczności 1200 MPa, nie utrudniając przy tym stosowania w produkcji.
Jest to stal o zawartości węgla poniżej 0,3%; o jej właściwościach decydują niewielkie dodatki manganu, chromu, niklu i molibdenu oraz mikrododatek boru, który sprzyja tworzeniu drobnoziarnistej struktury. Bardzo niskie są z kolei zawartości szkodliwego fosforu i siarki. Wytwarzanie stali HARDOX polega na walcowaniu na gorąco, hartowaniu i odpuszczaniu, które powoduje zwiększenie udarności i poprawia właściwości plastyczne. Do tego SSAB ściśle przestrzega składu i ciasnych tolerancji grubości, zapewniając także bardzo dużą płaskość powierzchni arkuszy blachy. Dla producentów, którzy używają tego materiału, oznacza to stałość parametrów wytrzymałościowych, łatwe spawanie dzięki niskiemu równoważnikowi węglowemu oraz bezpieczną obróbkę na zimno, np. wyginanie na raz ustawionej krawędziarce bez obawy, że blacha z którejś dostawy popęka. Do tego, HARDOX 450 można giąć na promieniu tylko 3 razy większym niż grubość blachy, co umożliwia kształtowanie złożonych profili zamiast spawania z kilku elementów.
Dzięki takim właściwościom stal SSAB podbiła świat, a produkują ją huty w szwedzkich Börlange i Oxelosun oraz amerykańskim Mobile. HARDOX jest dobrze znany w USA i stosowany na zabudowy ciężarówkowe, ale do niedawna nie używano go do wykonania kontenerów hakowych. Jako pierwsza zrobiła to firma Wastequip, producent sprzętu do transportu odpadów. Impulsem było pytanie przewoźnika, który poszukiwał sposobu na obniżenie kosztów wynajmu kontenerów, dochodzących do 500 tys. USD rocznie nie licząc bieżącej obsługi i napraw. We współpracy z działem technicznym SSAB Americas powstał wspólny projekt produktu, który drastycznie zmniejszył koszty operacyjne wywozu odpadów w hucie Mobile. Klient używa tam modeli 15, 20, 30 i 40jardowych (chodzi o pojemności, od ok. 11 do 30 m3) oraz kontenera zbiornikowego na odpady chemiczne wykonanych z trudnościeralnej blachy HARDOX.
Obietnice konstruktorów trzeba było jednak sprawdzić w praktyce. Przygotowano serię testów porównawczych kontenera ze stali HARDOX 450 i kontenera do ciężkich zadań wykonanego z miękkiej stali, ze ścianami wzmacnianymi zewnętrznymi usztywnieniami. Próby obejmowały uderzenia w bok pustych kontenerów młotem wyburzeniowym, zrzucanie ciężkich stalowych elementów i załadunek gąsek surówki hutniczej. Zgodnie z przewidywaniami trudnościeralna blacha HARDOX okazała się znacznie bardziej odporna na przebicie, mimo raczej niedużej grubości 3,2 mm na ścianach i 4 mm na podłodze. Ale tu uwidoczniły się zalety stali, która pracuje w zakresie sprężystym i po uderzeniu wraca do poprzedniego kształtu. Młot pneumatyczny głównie zdrapał z niej farbę, a w zwykłej blasze bez trudu wybił dziury, choć była grubsza (4,8 mm) i miała wzmocnienia, które trzeba dospawać, tworząc potencjalne źródła korozji.
Podobnie skończyło się zrzucenie z kilkumetrowej wysokości odcinka teownika o masie ok. 300 kg i złomowanego bloku silnika ważącego 450 kg: od podłogi z HARDOX‑u odbiły się pozostawiając niewielki ślad, w tradycyjnym kontenerze dziurawiąc ją mimo grubości blachy 6,4 mm.
Najbardziej spektakularna próba to zasypanie do pełna gąskami hutniczymi: w tym momencie w kontenerze znajdowało się ponad 100 t ładunku! Górne obramowanie wygięło się oczywiście w łuk, ale nie było mowy o trwałym rozdęciu, jakie niechybnie spotkałoby kontener opasany profilem ze stali o wytrzymałości 300 MPa.
Na bazie tych doświadczeń Wastequip wprowadziła na rynek północnoamerykański nową rodzinę bardzo wytrzymałych kontenerów RockBox. Wykonane w całości z blachy o grubości 4,8 mm, noszą logo HARDOX In My Body, co jest swoistym znakiem jakości i potwierdzeniem dla użytkowników, że ich kontenery spełniają najwyższe standardy. Każdy wyrób z takim znakiem przechodzi rygorystyczną kontrolę jakości i zostaje certyfikowany jako produkt premium. Specjaliści w dziedzinach zużycia materiałów i konstrukcji dokładnie analizują zastosowanie pod kątem jakości spawania, procesu produkcyjnego i projektu. Dodatkowo można prześledzić pochodzenie produktu i zastosowany w nim materiał. Dla użytkowników w USA i Kanadzie, którzy przechodzą z kontenerów ze stali miękkiej na wykonane z trudnościeralnej blachy HARDOX, oszczędności i korzyści są oczywiste.
Wojciech Karwas
Leave a Reply